Với cái tuổi "thất thập cổ lai hy" một cái tuổi xưa nay hiếm , anh trông còn khỏe mạnh. Kéo chiếc ghế tựa gỗ cũ kĩ đã bạc mầu véc ni, kêu cọt kẹt, anh mời tôi ngồi . Không gian im ắng, rầu rầu... . Với hoàn cảnh đó, không biết vào chuyện từ đâu? tôi nhẹ nhàng bắt chuyện :
- Sao ngồi như tượng thế ! tình hình thế nào, có khỏe không?
- Bình thường mà. Vẫn bình thường...
Từ nhà trong, Hòa - vợ anh đi ra, tay bê chậu quần áo vừa giặt dáng vẻ mệt mỏi :
- Em chào bác. Bác đến chơi.
Vẫn nhẹ nhàng, cái nhẹ nhàng của người phụ nữ xưa. Tôi biết em đã lâu, từ cái thời thiếu nữ, tóc tết đuôi sam. Là công nhân nhà máy khăn mặt khăn tay Hà Nội, nết na hiền hậu, Em đã đem lòng yêu mến người thanh niên đẹp trai nhanh nhẹn, - Thanh Sơn. Họ đã nên vợ nên chồng khi Hiệp định Pa ri kí kết năm 1973, khi Sơn được đơn vị cho về phép chơi nhà ít hôm. Chiến tranh, chúng tôi phải trực chiến không được dự lễ cưới của họ. Anh em đơn vị đã tập trung : kẹo bánh , thuốc lá của nhu yếu phẩm tháng lại làm đồ dẫn cưới - đồ mừng cho bạn.
Ngoài trời, mưa nhè nhẹ. Cái hạt mưa nhỏ bé, sao mà nó lành lạnh, rét buốt tâm can, xuyên suốt lòng người. Nhấp ngụm nước chè ấm áp người bạn già vừa rót:
- Các cháu dạo này thế nào? Tôi hỏi tiếp:
- Cháu Phương Thúy vẫn thế bác ạ! Không biến chuyển!
( À quên : tên con gái đầu của anh chị tên Phương Thúy là tên một con đường ngầm được làm bằng đá hộc xếp dưới mực nước qua sông mục đích cho xe chạy qua sông để máy bay địch không phát hiện được đường. Bến Phương Thúy hay là ngầm Phương Thúy nơi đầu nguồn Sông Thạch Hãn, Quảng Trị năm 1972 là một kỷ niệm khó quên trong chiến đấu. Sơn đặt tên đó cho cô con gái yêu. Tôi không tả lại trận chiến như thế nào? mà thông qua những lời thơ để thấy được sự hy sinh mất mát để bảo vệ con đường của bbộ đội ta, nhưng dấu ấn kỉ niệm không thể nào quyên.
"Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ.
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm.
Có tuổi hai mươi hòa sóng nước.
Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm...'.
(Bài thơ của một cựu chiến binh LÊ BÁ DƯƠNG viết cho người Lính đã hy sinh được phổ thành ca khúc lay động lòng người trong “mùa hè đỏ lửa” Quảng Tri 1972).
Phơi quần áo xong, Hòa nói tiếp: Từ khi ông bà nội ra đi gặp tổ tiên, vợ chồng em vất vả, mệt mỏi lắm! luôn tay chăm sóc phục vụ bận bịu suốt ngày không còn thời gian đi chơi, thăm hỏi bạn bè… ngừng một lúc: thực sự mà nói khi đẻ cháu, hai vợ chồng cũng sợ. Ông bà nội hết lòng chăm nom động viên, đã có lúc chúng em nghĩ đến việc chia tay … nhưng dù sao với người Việt: Dù có vất vả, con vẫn luôn là niềm tự hào của bố mẹ.
Còn cháu Thanh Tùng, cháu trai của chúng em đã tốt nghiệp học viện âm nhạc và đã hành nghề sáng tác được một vài tác phẩm ...
- Nghe đâu cháu sắp xây dựng gia đình à? Giấu gì mà giấu kỹ thế để cho để cho đồng đội ăn mừng chứ!
- Vâng, Bác ạ! Hai cháu đã làm bạn với nhau được thời gian, nhưng rồi bạn gái do hoàn cảnh ... phải chia tay nhau, và gia đình họ sang Đức sống. Thật là buồn bác ạ! Sao vợ chồng em số đen thế, nỗi khổ cứ chồng chất lên nhau.
Không biết an ủi như thế nào cho đồng đội đỡ buồn... sự ảm đạm bao trùm căn phòng nhỏ bé . Mưa ..., một luồng gió lạnh thổi thốc tới.Tôi ngồi im lặng, lòng nặng, suy tư. Quá khứ những năm chiến tranh như hiện về mắt.
...1971 năm Tân Hợi - khi đó Sơn là công nhân nhà máy Trần Hưng Đạo theo tiếng gọi của quê hương, Tổ quốc viết thư tình nguyện đi bộ đội . Vào tuổi "bẻ gãy sừng trâu", anh đem lòng - Hòa. Tình yêu đến thời nở rộ nhưng chiến tranh, họ phải gạt dòng lệ biệt ly.
Sau 40 km với 40 kg ba lô trênvai lần đầu chúng tôi đi một quãng đường dài - hành quân bộ , 2 tháng cấp tốc huấn luyện khẩn cấp ở Bãi Lai, Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình, non (sao) chưa được cấp, bắn đạn thật chưa hề hay, chúng tôi lên đường chiến đấu. Được biên chế vào Binh chủng phòng không không quân, sư đoàn 367 E280 F105 C13. Đi đêm, hôm sau đã đến Vinh. Hồi đó máy bay chiến lược B52 của Mỹ đánh phá điên cuồng dải thảm bom miền Bắc, hòng ngăn cản hâụ phương miền Bắc tiếp tế cho miền Nam. những hố bom từ trường rộng hàng 30m, sâu 3-4 m nằm rải rác khắp nơi khắp nơi ,giao thông đường sắt phải tạm dừng ở ga Vinh. Bộ đội hành quân qua Đồng Hới Quảng Bình (Thành phố lúc này chỉ còn là một đống gạch vụn, không còn một viên gạch nguyên lành, như thời đồ đá) mệt tưởng chừng không nhấc được đôi chân; thế mà được sự động viên kịp thời của các Bọ (bố, mẹ), các O(cô gái) dân làng trong lúc nghỉ chân. Uống nước trà xanh hơi ấm tình quân dân ấm áp ,anh em đã phấn khởi tiến vào sát vĩ tuyến nơi chia đôi hai miền Nam Bắc. Nhiệm vụ chúng tôi bằng bất kỳ gia nào phải bảo vệ được bến phà Long Đại - nơi có con đường thiết yếu ( yết hầu) vào Nam, tiếp tế cho tiền Phương. Chính nơi đây địch đã cướp đi 10 sinh mạng anh em chúng tôi khi vừa qua tuổi 17.
Vài tháng sau ...Chúng tôi ăn tết Tân Hợi sớm hơn, đêm 28 tết chúng tôi nhằm phương nam tiến . Để vượt vĩ tuyến 17 an toàn và bí mật chúng tôi hành quân xuyên qua những khu rừng, vượt đỉnh núi - cổng trời, xuyên ngang dãy Trường Sơn sang Savannakhet - một tỉnh của nước bạn Lào. Sau đó xuôi đường 9 - Quảng Trị hiện đã hiện ra. Mảnh đất của tổ Quốc bị tạm thời chia cắt, nơi đồng bào miền nam đang ngóng đợi.
Chiến dịch Quảng Trị - Thừa Thiên năm 1972 nơi gọi là “Mùa hè rực lửa”, “ Cái cối xay thịt, nơi không biết bao chàng trai ngã xuống, tại nơi đây anh đã bi thương. Quảng Trị giải phóng. Chính phủ lâm thời Việt nam thành lập. Trên đà thắng lợi anh đã cùng đoàn quân làm lên chiến thắng lịch sử hào hùng oanh liệt : Chiến dịch Hồ Chí Minh 1975 đại thắng. Đất nước đã hoàn toàn thống nhất. Sơn đã chiến đấu ở nhiều nơi, nhất là mặt trận Quảng Trị Chất độc da cam đã ngấm vào trong cơ thể anh cũng như chúng tôi mà không ai hề biết... Giải trừ quân bị, Sơn dời quân ngũ trở về quê nhà với với bố mẹ già và người vợ thân yêu.
Vợ chồng Sơn, nhờ ơn đấng tối cao có hai người con: có nếp có tẻ - một trai, một gái thật là mỹ mãn. Nhưng:
- Con gái đầu tiên của anh là Nguyễn Phương Thúy sinh năm 1975, bị phơi nhiễm chất độc da cam: khiếm thị, tâm thần, động kinh, chân tay ngắn cún củn, như một con nhộng . Tuổi 47 cuộc đời người thiếu nữ, cháu sống trên giường như "một sinh vật nhỏ”, không hoạt động, không biết nói biết cười!
Hồi đó kiến thức vê chất độc da cam còn chưa sáng tỏ, anh chị sinh người con thứ hai. Năm 1985 cháu thứ hai ra đời là cháu trai: Nguyễn Thanh Tùng. Khi con khóc tiếng khóc chào đời là giây phút tuyệt vời của bố mẹ. Giờ mới có tiếng bi bô của trẻ nhỏ xua đuổi mọi mệt nhọc của ông bà. Năm 9 tuổi xuất hiện hiện tượng mờ, bác sĩ nhận định ba năm nữa là cháu không nhìn được nữa. Lời nhận định đó đã thành hiện thực, ba năm sau ( lớp 6) cháu đã chìm trong màn đêm vĩnh viễn. Cháu bị mù, hoc ở trường khiếm thị .
Phục viên, trở về nhà máy cũ, nhà máy cơ khí Trân Hưng Đạo giải thể, chưa nghề nghiệp, anh phải theo học nghề nhiếp ảnh, hành nghề ở công viên thống nhất ( Công viên Lê Nin). Cuộc sống bươn trải khó khăn: ăn bữa nay no bữa mai tưởng chừng như ghì chặt lấy cuộc đời người Cựu chiến binh. Nhưng với bản chất người lính anh đã dần dân khắc phục.
Nhớ lại, trong chiến đấu đối mặt với chết chúng tôi không sợ chết. Nhưng bình thường lúc nghỉ ngừng trận chiến đấu, chúng tôi cũng sợ ! sợ chết. Nỗi sợ chết càng mạnh hơn khi đi nhặt từng rổ thịt rồi chia phần đều cho phần mộ của những người đã hy sinh khi trở về với đất. Có người đã nói câu: "Không sợ chết", tôi nghĩ là họ đã nói để cho qua chuyện. Cái chết bao giờ cũng được nghĩ đầu tiên. Anh không sợ chết, không sợ gian khổ, nhưng sợ cái kết của thời hậu chiến mà các bạn độc giả thấy - cũng gần như chết.
Hòa bình. Nhưng nỗi đau quằn quại ẩn hiện trong gia đình những người lính. Ống kính của VTV đã chĩa vào gia đình anh. Bên cạnh hình ảnh người chiến sĩ dũng cảm công đồn, lấy thân mình làm giá súng là những hình ảnh những em bé dị dạng, chân tay ngắn ngủn quằn quọai xuất hiên trên màn hình. Đau thương quá! Dã man quá! Tội ác mà chiến tranh Mỹ gây ra hằn sâu trong lòng người Việt.
Chỉ vài ngày sau khi công chiếu trên mạng truyền thông, công viên Thống Nhất chật ních các em nhỏ cùng bố mẹ xếp hàng đôi vào làm ảnh. Nhưng ảnh đó phải do chú Sơn cựu chiến binh chụp. Cứ phải chú rậm râu mới chụp hình nhé! (bên cạnh việc chụp ảnh, cá em còn muốn tặng anh Thanh Tùng một phong bì nhỏ mà bố mẹ cho). Các nhà nhiếp ảnh một phen tưởng chừng thất nghiệp. Họ đành lòng phải nói khéo " Là nhân viên của chú Sơn, chú sẽ báo cáo lại". Vì đông quá các cháu mới cho họ chụp - Anh đã trở thành nổi tiếng.
Và niềm vui đã đến mặc dù chưa chọn vẹn nhưng đã mỉm cười với họ. Với cây đàn dân tộc – Đàn bầu, cháu Thanh Tùng được các tổ chức chính phủ phi chính phủ tài trợ sang Nhật học và trở thành nhạc sĩ, nghệ sĩ biểu diễn . Còn Sơn, Anh được theo, dắt con đi nước này nước nọ. Vợ chồng anh đã được nở mày nở mặt, an ủi phần nào nỗi đau của họ. Anh nâng chén rượu chia niềm vui cho đồng đội. Ai nấy mừng khôn xiết. Vẳng đâu đây tiếng của một cây đàn một dây vang lên:
“Tiếng đàn bầu của ta
Cung thanh là tiếng mẹ.
Cung trầm là giọng Cha.
Ngân nga em vẫn hát
Tích tịch tình tình tang”.
………………………………
Việt Nam, Hồ Chí Minh
"Trai khôn dựng vợ, gái lớn gả chồng" là quy luật tất nhiên, muôn đời nay vẫn vậy. Ai cũng khao khát có một gia đình, một mái ấm, có cháu nội, cháu ngoại bế bồng. Người ta đâu có thể phiêu du hay cô đơn cả đời.
Con gái lớn nhà anh, cháu Phương Thúy, cháu bị tật nguyền. Tôi không dám
Con thứ hai, cháu trai Thanh Tùng : Nhạc sĩ, nghệ sĩ biểu diễn. Thành đạt đấy chứ! Hình ảnh đó đặc lọt vào mắt xanh một người con gái sinh viên khóa dưới cùng trường. Tình yêu đã nảy nở trong đôi "nam tài gái sắc", họ hò hẹn sau thề thốt sau khi tốt nghiệp. Cuộc sống gia đình đồng đội tôi đẹp gần như trang tiểu thuyết .
Nhưng đến đoạn cuối của tình yêu thì không ra hoa kết quả. Người con gái gạt nước mắt lên đường ra nước ngoài học tập. Chàng ở nhà lại quờ quạng, mò mẫm trong bóng đêm dày đặc, vĩnh cửu.
Có kẻ bình luận trách cứ người bạn gái : Không giữ lời.
Có kẻ bạo mồm, bạo miệng, độc ác hơn: " Đũa mốc mà chòi mâm son"
Lại có người đã kể rằng : bố mẹ của cô gái là người có học, khi biết tin con gái yêu chàng trai mù (NNCĐDC) ông bà không ngăn cản , nhưng để tiến tới hôn nhân họ ngậm ngùi:
- Con xem. Nhà anh ấy có hai anh em cả hai đều dị dạng. Nếu con quyết tâm, bố mẹ không phản đối . Cưới xong, Bố mẹ không dám đảm đương trách nhiệm trông và thăm hỏi các con & cháu... bố mẹ không muốn có những đứa cháu như vậy ... rồi họ cho cô con gái một mảnh đất nhỏ ở Sa Pa, tùy ý sử dụng. Cô gái tặng lại người yêu rồi lau nước mắt ra nước ngoài học tiếp.
(Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Chất độc da cam mà các cháu là nạn nhân của thường bị liệt hoàn toàn hay một phần cơ thể : mù, câm, điếc, động kinh....nó làm cho nhiều cặp vợ chồng không thể làm cha mẹ. Các người con đều biến dạng hoặc chết dần chết mòn. Điều đáng nói CĐDC có thể di chuyển qua nhiều thế hệ - hiện giờ sang đời thứ 4).
Còn riêng tôi mặc dầu cũng là người lính nếu rơi vào trường hợp này cũng phải cũng phải suy nghĩ, đắn đo nhiều! Chúng ta chiến đấu để mang lại hạnh phúc cho mỗi nhà, mà một điều giản đơn hạnh phúc là con cháu hoàn thiện. Nó là kết quả của tình yêu hoàn thiện.
Cuộc sống lại tiếp diễn. Còn vợ chồng anh nụ cười vừa nở lại tắt. Cặm cụi, cố gắng cùng con sống nốt đoạn còn lại của cuộc đời... Niềm vui còn lại của người lính già cuối quãng đường chỉ còn sự cảm thông của những người có lương tri... có ý thức. Hãy chung sức cùng nhau xoa dịu lỗi đau của chất độc da cam.
"ĐỂ TÌNH YÊU KHÔNG MẮC LỖI". ĐỂ MÙA XUÂN TRÀN NGẬP MỖI NHÀ