62 năm thực hiện lời dạy của Bác Hồ
Những người sống trong khoảnh khắc lịch sử ngày 10/10/1954 còn nhớ rõ, từ 5 giờ sáng, nhân dân Thủ đô quần áo chỉnh tề, mang cờ, hoa, ảnh Bác Hồ, xếp thành đội ngũ trật tự, theo từng công sở, xí nghiệp, trường học, khu phố... kéo tới những con đường chờ đón đoàn quân diễu qua. Trong sự kiện đặc biệt này, nhân dân Thủ đô được lắng nghe Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ trân trọng đọc Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô nhân ngày giải phóng. Lời mở đầu xúc động: “Tám năm qua, Chính phủ phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa nhau nhưng lòng Chính phủ luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay do quân và dân ta đoàn kết nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, kháng chiến đã thắng lợi, Chính phủ lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui khôn xiết kể”.
Trên Báo Nhân dân số 236, từ ngày 9 đến 10/10/1954, trong bài “Giữ gìn trật tự, an ninh”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi: “Cả nước nhìn về Thủ đô ta. Thế giới nhìn vào Thủ đô ta. Tất cả chúng ta phải ra sức giữ trật tự an ninh, làm cho Thủ đô ta bình yên, tươi đẹp, mạnh khỏe cả về vật chất và tinh thần”. Hưởng ứng lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch, nhân dân Thủ đô ra sức xây dựng Hà Nội thành một thành phố văn minh, trật tự, các khu công nghiệp lần lượt xuất hiện, các dãy nhà lắp ghép dần dần được xây dựng. Công viên Thống Nhất và đường Thanh Niên là bài ca đầy hào hứng của hàng ngàn thanh niên, học sinh vào mỗi ngày chủ nhật “lao động XHCN”. Các trường đại học mới thành lập, nổi lên là Đại học Tổng hợp, Đại học Bách Khoa, Đại học Kinh tế, ĐH Nông Lâm, cùng Đại học Y Dược và Đại học Sư phạm từ kháng chiến trở về. Một đội ngũ trí thức mới được vun trồng cùng hàng chục ngàn học sinh phổ thông các cấp.
Ngay sau khi được giải phóng, Thủ đô Hà Nội cùng nhân dân cả nước bước vào một cuộc chiến mới, ác liệt, chống lại đế quốc Mỹ. Hà Nội, trái tim của cả nước là tiền phương cho tiền tuyến miền Nam. Chiến tranh kết thúc, non sông nối liền một dải, Hà Nội trở thành Thủ đô của một quốc gia thống nhất – nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Quan hệ quốc tế mở rộng, nhiều nước trên thế giới chính thức đặt quan hệ ngoại giao, trong đó có 5 nước ASEAN. Việt Nam được kết nạp là thành viên thứ 149 của Liên Hợp Quốc.
Trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ gian khổ, khi Bắc – Nam sum họp một nhà, nhân dân Việt Nam bước vào giai đoạn khôi phục và phát triển đất nước. Đường lối Đổi mới của Đảng đề ra từ Đại hội VI (1986) đã đưa đất nước thoát khỏi tình trạng bị bao vây, cô lập, bình thường hóa và thiết lập quan hệ với tất cả các nước lớn, mở rộng giao lưu kinh tế và văn hóa. Trong làn gió mới đó, Thủ đô Hà Nội thực sự trở thành một trung tâm giao lưu quốc tế của đất nước. Hà Nội hàng ngày đón tiếp nhiều người nước ngoài từ chính khách đến thương nhân, từ nhà hoạt động văn hóa, giáo dục đến khách du lịch, thể thao. Trong số đó, có người ở lại, làm ăn, sinh sống lâu dài.
Từ khi đổi mới, Hà Nội xuất hiện trước thế giới như một thành phố năng động với sự đổi thay hàng ngày, một thành phố hiện đại nhưng vẫn lưu giữ nhiều nét xưa với khu phố cổ và Văn Miếu Quốc Tử Giám cùng nhiều di tích lịch sử văn hóa, một thành phố hữu nghị, người dân thanh lịch và mến khách. Ghi nhận những nét nổi bật đó, năm 1999, Hà Nội được vinh danh là “Thành phố vì hòa bình”, một danh hiệu cao quý của UNESCO; năm 2010, Ủy ban Di sản thế giới công nhận trung tâm Hoàng thành Thăng Long là di sản văn hóa thế giới.
Người Hà Nội – những đại sứ đối ngoại nhân dân
Trong xu thế hội nhập quốc tế mạnh mẽ hơn bao giờ hết, lời nhắc nhở của Bác Hồ “Cả nước nhìn về Thủ đô ta. Thế giới nhìn vào Thủ đô ta” vẫn còn nguyên giá trị. Lời nhắc nhở ấy khiến người dân Hà Nội hôm nay, trong mỗi lời nói, hành động đều phải nghĩ tới hình ảnh của Thủ đô nghìn năm văn hiến, thành phố vì hòa bình.
GS.TS.NGND Vũ Dương Ninh (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) cho rằng: hoạt động đối ngoại ngày nay không chỉ là công việc của các quan chức ngoại giao, không thu hẹp trong hội nghị hay bàn tiệc mà nó diễn ra trên đường phố với mọi người, mọi nơi và mọi lúc. Một nụ cười tươi, một lời nói lịch sự, một cử chỉ mến khách, một sự giúp đỡ nhiệt tình của người dân Hà Nội, từ anh lái taxi đến chị bán hàng, từ đồng chí cảnh sát giao thông đến các em học sinh quàng khăn đỏ, từ nhân viên thường trực công sở đến bác đạp xích lô…, tất cả đều mang lại cho khách một niềm vui, một ý nghĩ đẹp về con người Hà Nội ngàn năm văn hiến”.
Theo GS.TS Vũ Dương Ninh, Hà Nội, với vị thế Thủ đô có nghĩa vụ làm trọn vai trò đại diện cho cả nước trong việc giao tiếp với nước ngoài. Để làm được điều đó, mỗi người dân Hà Nội phải trở thành một đại sứ trong các hoạt động đối ngoại nhân dân, đem lại hình ảnh thân thương trong con mắt khách nước ngoài, khắc ghi một ấn tượng đẹp về đất nước và con người Việt Nam. Trước hết, phải làm sao để mỗi người dân Hà Nội nhận thức được trách nhiệm và vinh dự của người chủ nhà được tiếp những người khách từ phương xa tới. Sự chuẩn bị về nhận thức thông qua các hoạt động tuyên truyền trong các tổ dân phố, giáo dục trong trường học, phổ biến trong cơ sở công đoàn thuộc các ngành nghề thường xuyên tiếp xúc với khách nước ngoài và cuối cùng là mở rộng ra mọi công dân của Thủ đô. Thứ hai, mối quan hệ chỉ thiết lập khi chủ và khách đều có thể hiểu nhau, nói chuyện được với nhau, nghĩa là khi người Hà Nội có khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ, trước hết là tiếng Anh. Nên có những lớp học ngoại ngữ và sổ tay ngoại ngữ thông dụng cho từng ngành nghề, từng đối tượng. Chẳng hạn như mở những lớp học riêng cho người lái xe taxi và xích lô du lịch, cho người bán hàng, cho nhân viên thường trực, cảnh sát giao thông… Thứ ba, mối quan hệ chỉ thực sự bền chặt khi chúng ta thể hiện một trình độ văn minh trong nếp sống và trong lao động mà ở đó, điều cần quan tâm đầu tiên là rèn luyện tính kỷ luật. Người nước ngoài nhanh chóng phát hiện tính thiếu kỷ luật trong giao thông, trong cách ứng xử nơi đông người, trong ý thức giữ vệ sinh môi trường của người dân… Những nhà đầu tư phiền lòng về thói quen không đảm bảo giờ giấc, không tuân thủ quy trình sản xuất của người lao động… Vượt qua những thói xấu để vươn lên thành người dân của một thành phố văn minh, một Thủ đô vì hòa bình không những nhận được cảm tình của người nước ngoài mà còn đóng góp thực sự vào việc xây dựng một Hà Nội giàu đẹp, góp phần vào công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Bà Katherine Muller Marine - Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Hà Nội khẳng định: Hà Nội là một thành phố giàu có về văn hóa, độc đáo, tấp nập mà chúng ta sẽ nhớ dù đi bất cứ nơi đâu. Đây là thành phố có thể hòa trộn giữa quá khứ, truyền thống và hiện đại. Hà Nội là ngôi nhà của nhiều di sản thế giới như: Hoàng thành Thăng Long; hai di sản văn hóa phi vật thể là Ca trù và lễ hội Đền Gióng. Ngoài ra, Hà Nội còn được quốc tế biết đến với Văn Miếu Quốc Tử Giám, hồ Hoàn Kiếm, cầu Long Biên, phố cổ…
Theo bà Katherine Muller Marine, Hà Nội nên khai thác nhiều hơn giá trị của văn hóa, di sản để tăng cường sự trải nghiệm của du khách. Thành phố nên liên kết chặt chẽ hơn giữa khách du lịch và người Hà Nội. Có cơ hội được ngồi uống chén trà với người dân địa phương, được quan sát cuộc sống và lắng nghe câu chuyện của họ là cách tuyệt vời để làm giàu sự trải nghiệm của mỗi vị khách. Nó mang đến cái nhìn nhân văn, sống động về thành phố mà mỗi vị khách có thể chia sẻ khi quay trở về đất nước mình. Di sản không chỉ thể hiện ở trong các công trình kỷ niệm, di sản còn là sự kế thừa những giá trị sống tốt đẹp, ý nghĩa của ông cha, qua những món ăn, lịch sử, trang phục, âm nhạc, kiến trúc. Du khách muốn được nhìn thấy tất cả những điều đó của một di sản và người Hà Nội nên có ý thức hơn nữa về những giá trị đó.